Tourexpi
Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü
tarafından restore edilen Fethiye Camisi'nin önündeki kazı alanı, bu yıl
arkeopark olarak hizmete girecek.
Fatih ilçesinin Balat semtinde bulunan caminin
hemen yanındaki şapel ise müze olarak yeniden faaliyete geçirilecek.
Yapıya ilişkin AA muhabirine açıklamada bulunan
arkeolog Murat Sav, Bizans dönemindeki adı Pammakaristos Manastırı olan yapının
önündeki kazıların 2018'de başladığını söyledi.
"3 büyük kubbeden oluşan ve çok farklı bir
plana sahip bir sarnıç daha ortaya çıktı"
Sav, kazılar kapsamındaki kot çalışmaları esnasında
1890'lı yıllarda krokisi çizilen sarnıcın yanı sıra farklı bir sarnıca da
rastladıklarını belirterek, "Kazı sırasında hem bahsettiğim sarnıcı bulduk
hem de yapının doğu cephesinde yani apsisinin olduğu noktanın hemen önünde art
arda 3 tane büyük kubbeden oluşan ve çok farklı bir plana sahip bir sarnıç daha
ortaya çıktı." dedi.
Kazı alanında orta Bizans döneminde inşa edilmiş
çeşitli su yollarının da yer aldığını aktaran Sav, şöyle devam etti:
"Genellikle buradaki kalıntılar ağırlıklı
olarak aslında son Bizans dönemin yapılaşmaları. Küçük bir hamam kalıntısına da
ulaşıldı. Buradaki bu kalıntıların tümü projelendirildi, röleveleri yapıldı.
Ardından da bu alan arkeopark olarak hizmete açılacak. Bence bu, İstanbul için
çok önemli bir konu. Çünkü bu tür bir yapının avlusunda, yapıyla beraber
arkeolojik buluntuların ortaya çıktığı alanın yaşaması, turizme açılması,
insanların kenti daha farklı bir perspektifle değerlendirmesi açısından da çok
önemli."
"Yaklaşık 3 bin 500 metreküplük kazı hafriyat
çıkarıldı"
Murat Sav, tüm çalışmaların bilim kurulunun
takibinde gerçekleştirildiğini söyleyerek, Bakanlığın yanı sıra ihtiyaç duyulan
noktalarda Fatih Belediyesi, İSKİ ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin de
aralarında olduğu birçok kurum ve vakıfın kendilerine destek verdiğini
kaydetti.
Çalışmaların 2018'den itibaren kısa aralıklar
dışında, bugüne kadar devam ettiğini belirten Sav, "Bir taraftan kazı, bir
taraftan da konservasyon çalışmaları yapılıyor. Bulunan altyapı kalıntılarını
sağlamlaştırma çalışmaları yürütülüyor. Aynı zamanda buradan yaklaşık 3 bin 500
metreküplük kazı hafriyatı çıkarıldı. Yapının doğu avlusunda ve güney doğu
tarafında çok kapsamlı bir çalışma yapıldı." diye konuştu.
Sav, caminin doğu tarafında yer alan yaklaşık 1100
metre büyüklüğündeki sarnıcın devşirme 14 sütundan oluştuğunu ifade ederek, şu
bilgileri verdi:
"Sütunlar bu yapının inşa edildiği dönemden
çok daha eskiye ait. Genellikle malzemeler burada 5. ve 6. yüzyıldan kalma.
Burası her ne kadar sarnıç olarak kullanılmış olsa da bazen insanlar ufak da
olsa iz bırakabiliyorlar, mesela duvarda bence son derece güzel (haç)
grafitileri var. Aynı zamanda burada birkaç tane sütun başlıklarında monogram
var. Dönemsel bilgi verdiği için değerli. İkincisi bu yapı inşa edilirken,
inşaatlarda ahşap kalıplar kullanılır. Burada tüm o kemerlerde o kalıpların
izlerini göreceksiniz. Bu izlere özellikle dokunulmadı. Çünkü bunlar bir
dönemin inşaat teknolojisine dair önemli verilerdi. Burada kemerlerde de gizli
tuğla tekniği kullanılmış. Bunlar genellikle 11. yüzyıldan itibaren yapılmaya
başlanır ama bu yapı bana göre biraz daha geç bir dönem. Döşemelerimiz de
Bizans dönemimizden kalma kare tuğla döşemeler. Burada gelen insanların bütün
detayları görebilmesi için ve aynı zamanda özgün zemine basmamaları için yürüme
platformları oluşturuluyor."
Yapıda şapel kısmı müze olarak ziyarete açılacak
Murat Sav, manastırı inşa eden Mikhael Glabas
Tarchaneiotes'un vefatının ardından eşi Maria'nın yapının güney cephesine şapel
inşa ettirdiğini aktardı. Ayrıca, onun ağzından olduğu bilinen bir manzumenin,
14. yüzyılın başlarında Bizans'ın önemli şairlerinden Manuel Philes tarafından
cephenin kat silmesine yazıldığını dile getirdi.
Şapelin iç mekanının zamanla kutsal bir nokta ve
ritüel mekanı olduğunu söyleyen Sav, Hz. İsa'nın vaftiz sahnesinin ve 12
havarisinin yer aldığı değerli mozaiklerin de yapıda görülebileceğini ifade
etti.
Arkeolog Sav, yapının 16 ve 17. yüzyılda yaşanan
yangınlar ve depremlerden etkilendiğine işaret ederek, Osmanlı döneminde devrin
üslubuna uygun yeniden yapıldığını dile getirdi. Bu müdahalelerin, 1950'li
yıllarda Amerikan Bizans Enstitüsü tarafından kaldırılarak, Bizans döneminin
görünümüne geçilmeye çalışıldığını kaydetti.
Yapının 1204-1262'de Latin istilası sırasında da
hor kullanıldığına dikkati çeken Sav, şu bilgileri verdi:
"Burayla ilgili çok bilinmeyen bir detay var.
16. yüzyıl seyahatnameleri yazan bazı seyyahlar anlatıyor. Bunların arasında
çok önemli bir isim vardır Salomon Schweigger. 1570'li yılların sonları, burayı
ziyaret ediyor ve kendisine bir sütun parçası gösteriliyor. Aslında beyaz bir
mermer, zaman içerisinde griye dönmüş. Patrikhane görevlileri bu mermer
parçasının Hz. İsa'nın işkence gördüğü sütunun bir parçası olarak burada
sergilendiğini anlatır. 16. yüzyılda patrikhaneyken o parça burada korunmaktaydı.
Tüm bu alan daha önceden de müze olarak işletilmekteydi. Yine açılıştan
itibaren arkeoparkla birlikte müze olarak kullanılmaya devam edecek."
"Fethiye Cami'nde siyasi dönüşümden söz etmek
mümkün"
Sav, yapının 1590'ların başında Sultan 3. Murad
tarafından camiye dönüştürüldüğüne dikkati çekerek, "Sultan 3. Murad, Doğu
seferinde Revan Seferi yapar, orada kazandığı başarılar ve fetihlerden sonra da
bu yapının Fethiye adıyla camiye dönüştürülmesi kararı alınır. Burada bir
siyasi dönüşümden söz etmek mümkün. Normalde diğer camilere baktığımızda böyle
bir dönüşümden bahsetmek çok mümkün değil." dedi.
2022'de yeniden hizmete açılan Fethiye Cami'nin
restorasyon sürecinden önce oldukça yıprandığını söyleyen Sav, şu
değerlendirmelerde bulundu:
"20. yüzyılda yapılan onarımlarda tercih
edilen çimento sıvalarla her yer sıvalı olduğu için pek fazla özgün bir şey
algılanır değildi. Haliyle o sıvalar alındıktan sonra bazı detaylar da ortaya
çıktı. Duvar sistematiğini okuma şansımız oldu. Rahatlıkla okuyabildiğimiz
şeylerden bir tanesi taşıyıcı ayakların Osmanlı döneminde yapılmış olması.
Kemerler tümüyle Osmanlı döneminde yapıldı. Burada Bizans yapısı kadar
Osmanlı'dan da önemli katkılar görüyoruz. Bir Osmanlı dönemi eki de mihrap
bölümü. Mihrap bölümü hiçbir camide böyle bağımsız değil. Burası güneye kayık
olacak şekilde yapılmış. Aslında orijinal apsistir. Yapı 16. yüzyılda camiye
dönüştürüldüğü sırada dönemin baş mimarı Dalgıç Ahmet Ağa tarafından yapılmış
bir eklenti ve tamamen klasik Osmanlı formatında bir yapı, içerisinde kalem
işleri de var."
Sav, camide yine Osmanlı döneminde mermer bir
minber yapıldığını aktararak, "Çok kötü bir durumda idi. Tüm parçaları
onarılarak rölevesi yapıldı ve tekrar birleştirildi. Özgün duvar sistematiğinin
gösterilmesi için de duvar sistematiği sıvanmadı ve açıkta bırakıldı.
Böylelikle yapının hem Osmanlı hem Bizans dönemindeki duvar özelliklerinin,
inşaat teknolojisi itibarıyla rahatlıkla algılanması sağlandı." dedi.
Caminin alt tarafında yine devşirme malzemelerle
küçük bir sarnıcın yer aldığını vurgulayan Sav, "Sarnıçtan ziyade büyük
bir ihtimalle daha evvel şapel gibi bir görünüme sahip. Bu tür mekanları Bizans
döneminde genellikle işlev değişikliği yaparak, ihtiyaca paralel kullanabilme
söz konusu oluyor. Aynı zamanda hem kuzey taraftaki nefin altı hem de batı
bölümünde yer altında da çeşitli mekanlar bulunuyor. Bu mekanların da mezar
odası olarak kullanıldığını kuvvetle tahmin ediyoruz." dedi.
Sav, camide mimarlık tarihinin önemli detaylarından
birisinin minare olduğunun altını çizerek, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Çünkü minaresi farklı dönemlerde şerefeye
kadar yıkımlar yaşamış. En son 1894 dönemi başta olmak üzere çok büyük zararlar
var. Tahrip olduğu için 1990'lı yılların başında Bakırköy Taşı adı verilen,
İstanbul'da Güngören, Esenler ve Bakırköy arasındaki hattan çıkarılan son
küfeki taşlarıyla buradaki minare yapılmış. Dolayısıyla pek çok açıdan çok
değerli bir yapı ama burayı bir de sosyolojik, tarihsel açıdan önemli kılan bir
detay var. Fatih Sultan Mehmet geçmişte çok meşhur dinsel bir tartışma yapmıştır.
Bu tartışmayı 1462,1464 arasındaki bir dönemde burada yaptığını
biliyoruz." (AA)
En Çok Okunan Haberler
Almanya, İspanya ve İtalya: Türk vatandaşlarına yönelik vize politikalarında değişiklik yok!
Almanya, İspanya ve İtalya'nın Ankara'daki misyonlarından verilen bilgide, Türk vatandaşlarına yönelik vize politikalarında değişiklik olmadığı ve vize başvuruları almaya devam ettikleri belirtildi.
Otellerin milliyet farkı adı altında kestiği ekstra ücretin iadesi talep edilebiliyor
Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Başkanvekili İbrahim Güllü, "Milliyet farkı adı altında farklı ücret ödemek durumunda kalan tüketiciler, dediği farkın avans faiziyle iadesine karar verilmesini isteyebilir." dedi.
ABD'de Boeing ürünlerinin güvenliğine yönelik konuşan eski bir çalışan daha hayatını kaybetti
ABD uçak şirketi Boeing’in ürettiği bazı modellerin güvenliği ilgili endişelerini dile getiren eski şirket çalışanlarından birinin daha sürpriz bir enfeksiyon sonucu hayatını kaybettiği belirtildi.
Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası'nda restorasyon tamamlandı
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası'nda Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen restorasyon çalışmaları tamamlandı.
AB, Türk dönerini tescile
Türk mutfağı denilince akla gelen ilk lezzetlerden dönerin "geleneksel ürün adı" olarak tescil edilmesi için Türkiye tarafından Avrupa Birliği'ne (AB) yapılan başvurunun ilanı, AB Resmi Gazetesi'nde yayımland
Siirt içli köftesi coğrafi işaretle tescillendi
Siirt içli köftesi (Siirt kiteli) için Türk Patent ve Marka Kurumundan coğrafi işaret tescil belgesi alındı.
İspanya hükümeti, Ulusal Boğa Güreşleri Ödülü'nü kaldırdı
İspanya'da azınlık sol koalisyon hükümeti, 2013'ten bu yana verilen "Ulusal Boğa Güreşleri Ödülü'nü" ülkede hayvanlara yönelik hassasiyetin arttığı gerekçesiyle kaldırdı.
4 Haziran'da Trabzon ve Suudi Arabistan arasında direkt uçuşlar başlatılacak
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, "4 Haziran'da Trabzon ve Suudi Arabistan arasında direkt uçuşları başlatıyoruz. Yaz dönemi boyunca gerçekleşecek uçuşlarda Trabzon'dan direkt uçuşla Cidde ve Riyad'a seyahat mümkün olabilecekt
Tadım ustalarından lezzet ve sunuma tam not
Dünyanın en eski ve en büyük Gastronomi Kulübü, Paris Merkezli Chaine des Rotisseurs derneğinin Antalya üyeleri ile misafirlerini buluşturan geleneksel Gala yemeği Swandor Hotels&Resorts Kemer ev sahipliğinde gerçekleşti.
Global Ports Holding, Saint Lucia'da operasyonlarına başladı
Global Ports Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO'su Mehmet Kutman, "Kruvaziyer liman işletmeciliğindeki lider konumumuzu, her yeni liman ile daha da güçlendiriyoruz" dedi.
Uluslararası Helal Turizm Kongresi İzmir'de düzenlenecek
Bu yıl üçüncü kez organize edilen Uluslararası Helal Turizm Kongresi, 10 Mayıs'ta İzmir'de yapılacak.
Kruvaziyerlerle Ege adalarına mavi yolculuk
"Yüzen otel" olarak nitelendirilen gemilerle Ege adalarına yolculuğa çıkanlar, kruvaziyerde ve uğradıkları limanlarda farklı bir tatil deneyimi yaşıyor.
En Popüler Destinasyon Alanya
Hollanda'nın turizm profesyonellerine yönelik yayın yapan bir haber sitesinde Corendon tarafından yapılan açıklamada, Alanya’nın en çok tercih edilen tatil destinasyonu olması dikkat çekti. Habere ilişkin açıklama yapan ALTAV Başkan
20 yılı aşkın süredir tatil yapıyor, tatil yaptırıyorlar!
Türkiye’nin alanında öncü online seyahat acentesi Tatilsepeti, 20. yaşını bir reklam kampanyasıyla kutluyor.
Hava yolu yolcu trafiği rekor tazeledi
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, nisan ayında Türkiye genelinde hizmet veren havalimanlarında toplam 17 milyon 973 bin 101 yolcu taşındığını belirtti.
Bentour Reisen kadrosunu güçlendirmeye devam ediyor
Türkiye spesiyalisti Bentour, yeni görevlendirmelerle kadrosunu güçlendirmeye devam ediyor.
12nci Uluslararası Ajyal Film Festivali 16 Kasım'da başlayacak
Katar'ın başkenti Doha'da, Doha Film Enstitüsü (DFI) tarafından düzenlenen 12. Uluslararası Ajyal Film Festivali', 16-23 Kasım'da sinemaseverlerle buluşacak.
Antalya'nın Çıralı sahilinde caretta carettalar yumurta bırakmaya başladı
Antalya'nın Kemer ilçesindeki Çıralı sahiline nesli tükenme tehdidi altındaki caretta carettalar yuva yaptı.
Bu Roketler Savaş Değil, Şenlik Kokuyor
Tarihi yüzyıllar öncesine dayanan ve dünyada sadece Yunanistan’ın Sakız (Chios) Adası’nda Paskalya kutlamalarının Kutsal Cumartesi gecesinde gerçekleştirilen Roket Savaşları etkinliği bu yıl da altın sarısına boyadığı gökyü
Dünyanın en neşeli şenliklerinden Kakava binlerce turist çekti
Edirne, Kakava Şenlikleri dolayısıyla binlerce yerli ve yabancı turisti misafir etti.
Gazipaşa-Alanya Havalimanı'nda Corendon'un ilk Brüksel uçuşu için tören düzenlendi
TAV Gazipaşa Havalimanı Koordinatörü Oğuzhan Karatürk, "Artan destinasyon ve uçuş sayımızın, şehrimizin 2024 turizm gelirlerine önemli bir katkı sağlamasını umuyoruz." dedi.